Ông Phan Văn Ba (SN 1953) là Việt kiều Mỹ, hiện cư trú tại huyện Phú Quốc, tỉnh Kiên Giang. Năm 1998 khi còn ở nước ngoài, ông muốn mua đất ở huyện Bình Chánh, TP Hồ Chí Minh nhưng không thể đứng tên nên nhờ cháu ruột Phan Minh Hiền và người em trai cùng đứng tên giúp. Sau khi trở về nước, ông nhờ người thân chuyển lại quyền sử dụng đất theo pháp lý cho đúng chủ nhưng đã bị tranh chấp khổ sở.
Khổ sở vì nhờ người thân đứng tên mua đất
Rắc rối chú và cháu tranh chấp mảnh đất ‘đứng tên giùm’
Gian nan đòi lại đất nhờ cháu ruột đứng tên giùm
Nhờ người thân đứng tên, cụ ông mòn mỏi đi đòi đất
Theo hồ sơ, ngày 13/3/1998 ông Ba có nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất của bà Nguyễn Ngọc Minh thuộc thửa đất số 56 và thửa đất số 57; tờ bản đồ số 7, diện tích 3.750m2 tọa lạc xã Bình Hưng, huyện Bình Chánh, TP Hồ Chí Minh theo Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất số 298QSDĐ/trang 149 quyển 1 do UBND huyện Bình Chánh cấp ngày 11/6/1996. Nay phần đất nêu trên có địa chỉ là: C10/18 ấp 5A, tổ 246, xã Bình Hưng, huyện Bình Chánh. Giá trị chuyển nhượng lúc đó 100 cây vàng và bà Minh có xác nhận vàng nhận từ ông Phan Văn Ba. Sau khi nhận vàng, bà Minh đã bàn giao đất và gia đình ông Phan Văn Ba sử dụng từ đó đến nay.
Tuy nhiên, do lúc đó ông Phan Văn Ba đang sống tại Mỹ, để thuận tiện cho việc làm giấy tờ, ông và gia đình đã quyết định chọn cháu ruột Phan Minh Hiền (SN 1967), em trai tên Phan Thanh Dũng (SN 1960) và ông Lâm Văn Niềm (SN 1966) đứng ra ký nhận đứng tên giúp phần đất này từ bà Nguyễn Ngọc Minh. Từ đó đến nay, đất vướng quy hoạch “treo” chưa thể sang tên được. Lợi dụng việc này, cháu ruột Phan Minh Hiền muốn chuyển đất của ông Ba nhờ đứng tên cho người khác nhưng bất thành vì bị gia đình và ông Phan Thanh Dũng không đồng ý. “Trong quá trình bà Nguyễn Ngọc Minh giao đất bán, tôi có nhờ em gái ruột Phan Thị Sáu và cháu gái tên Kim Cương cùng em ruột Phan Thanh Dũng ở trên đất và trông coi đất”, ông Ba cho biết thêm.
Từ năm 2010 đến nay ông Phan Văn Ba về Việt Nam sinh sống và đã yêu cầu cháu ruột Phan Minh Hiền ký trả đất nhiều lần nhưng bất thành. Đến năm 2020, tức là 22 năm kể từ thời điểm nhờ cháu đứng tên mua giùm đất, ông Phan Văn Ba vẫn chưa được cháu ruột ký trả đất. Quá bức xúc, ngày 5/5/2020, ông Phan Văn Ba nộp đơn khởi kiện Phan Minh Hiền ra Tòa án nhân dân huyện Bình Chánh.
Tòa án nhân dân huyện Bình Chánh thụ lý vụ kiện, ngày 20/4/2020, đã tổ chức buổi hòa giải, dưới sự chứng kiến và ghi lời khai của Thẩm phán Vũ Ngọc Chiến và Thư ký tòa án ông Quách Minh Tuyền. Ông Phan Minh Hiền khẳng định: “Trước đây tôi có đứng tên hộ bà thím là bà Nguyễn Thị Tố Trang (bà Trang là vợ sau của ông Ba). Năm 2011, bà Trang yêu cầu tôi viết tờ cam kết ngày 24/10/2011 xác nhận tôi đứng tên hộ bà Trang và tôi đồng ý giao lại phần đất cho bà Trang toàn quyền quyết định. Cũng theo cam kết tôi không còn trách nhiệm, quyền hạn gì đối với phần đất nêu trên…”.
Ông Phan Văn Ba cho biết: “Sau khi toà hoà giải, Phan Minh Hiền đã chủ động gặp tôi tỏ ra ăn năn hối lỗi, nhận ra việc làm sai trái của mình và đề nghị tôi xem xét tình nghĩa gia đình và yêu cầu rút đơn kiện, Phan Minh Hiền sẽ trả lại đất cho tôi”. Sau khi ông Ba lên Tòa án nhân dân huyện Bình Chánh xin rút đơn khởi kiện và ngày 1/11/2021, Tòa án nhân dân huyện Bình Chánh ra quyết định đình chỉ giải quyết vụ án dân sự. “Tuy nhiên, sau đó Phan Minh Hiền lập tức không chịu trả tài sản như đã hứa”, ông Ba cho biết.
Nói về lý do tranh chấp, ông Phan Minh Hiền, cho rằng: “Tôi nhận đứng tên giùm lô đất trên cho bà Nguyễn Thị Tố Trang chứ không phải ông Phan Văn Ba. Năm 2015 bà Trang đã chết và nếu con của bà Trang có đòi lại lô đất trên thì tôi sẽ trả lại cho con bà Trang”. Tuy nhiên, để chứng minh việc này thì ông Hiền vẫn chưa có phản hồi. Đáng nói là vào tháng 5/2020, ông Hiền đã tự ý thoả thuận chuyển quyền lô đất này cho ông Huỳnh Công Khanh ở Phú Quốc (Kiên Giang) để trọn quyền sử dụng với số tiền thống nhất hỗ trợ là 5 tỷ đồng.
Theo nhân chứng Tăng Văn Sang (SN 1971, ở Long Thành, Đồng Nai), người trực tiếp tham gia việc mua bán cùng bà Ngọc Minh (chủ đất) xác nhận việc nhận 100 lượng vàng từ ông Ba giao mua đất và khi đi cùng có bà Nguyễn Thị Tố Trang (vợ sau của ông Ba). Vào ngày 3/11/2021, ông Phan Văn Ba tiếp tục làm đơn khởi kiện Phan Minh Hiền ra Tòa án nhân dân huyện Bình Chánh, TP Hồ Chí Minh yêu cầu quý tòa xét xử buộc Phan Minh Hiền trả lại đất và hủy bỏ việc đứng tên giùm.
Theo luật sư phân tích, ông Phan Văn Ba đã rút đơn khởi kiện và Toà án đã ra quyết định đình chỉ vụ án, theo quyết định đình chỉ thì đương sự có quyền kháng cáo trong thời hạn 7 ngày kể từ ngày nhận được quyết định. Tuy nhiên tính đến ngày 6/11/2021, thời hạn để kháng cáo vẫn chưa hết và người có nghĩa vụ không thực hiện cam kết như thoả thuận. Do đó, ông Ba có quyền nộp đơn kháng cáo về vụ việc này để yêu cầu toà án xét xử lại. Ngoài ra, ông Ba có quyền khởi kiện lại vụ án theo quy định tại Điều 217.1(c) Bộ luật Tố tụng Dân sự để yêu cầu Toà án giải quyết. Hoặc tố cáo đến cơ quan Công an xử lý về tội “Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản”.