Công trình kiến trúc Dinh Độc Lập do kiến trúc sư Ngô Viết Thụ thiết kế, xây dựng năm 1962 (sau khi dinh cũ bị ném bom) được xem như đỉnh cao của thẩm mỹ kiến trúc Sài Gòn (1954 -1975), với những bí mật về phong thủy ít người biết.
Dinh Độc Lập xưa hiện nay là Hội trường Thống Nhất
Dinh Độc Lập là công trình có quy mô lớn nhất miền Nam vào thập kỷ 60 của thế kỷ 20 và là công trình có chi phí xây dựng cao nhất đến 150.000 lượng vàng. Các hệ thống phụ trợ bên trong Dinh rất hiện đại: điều hòa không khí, phòng chống cháy, thông tin liên lạc, nhà kho. Tầng hầm của Dinh chịu được oanh kích của bom lớn và pháo.
Được biết, trước khi có tên gọi là Dinh Độc Lập thì Dinh Norodom đã được người Pháp xây dựng từ năm 1868. Sau khi Ngô Đình Diệm tái đắc cử tổng thống Việt Nam Cộng hòa mới quyết định đổi tên thành Dinh Độc Lập (nay là Hội trường Thống Nhất).
Kể những câu chuyện về phong thủy của Dinh Độc Lập, nhà nghiên cứu Huỳnh Văn Mười hé lộ nhiều “thâm cung bí sử” hấp dẫn qua cuốn Mỹ thuật đô thị Sài Gòn – Gia Định 1900 – 1975 vừa được tái bản, bổ sung (do NXB Mỹ thuật vừa ấn hành – 2020).
Sách đã dẫn cho biết: “Ngày 27.2.1962, hai viên phi công của quân đội Sài Gòn thuộc phe đảo chính là Nguyễn Văn Cử và Phạm Phú Quốc lái hai chiếc máy bay AD6 ném bom làm sập toàn bộ phần chính cánh trái của Dinh thiệt hại nặng đến mức không thể khôi phục, vì vậy chính quyền Ngô Đình Diệm mới chủ trương cho xây dựng lại Dinh Độc Lập mới và thiết kế của kiến trúc sư Ngô Viết Thụ, tuyển chọn trong số 6 phương án dự thi”.
Dù là công trình đầu tay của một người trẻ vừa tốt nghiệp ở phương Tây nhưng kiến trúc sư Ngô Viết Thụ không thực hiện cứng nhắc theo phong cách hiện đại mà kết hợp độc đáo với triết học Đông phương, thể hiện qua những lam bê tông mặt tiền là biểu tượng của những lóng trúc, bên cạnh các chiết tự chữ Hán: CÁT, KHẨU, TRUNG, TAM, CHỦ, HƯNG có ý nghĩa mang đến sự tốt lành, hưng thịnh.
Nhà nghiên cứu Huỳnh Văn Mười phân tích: “Công trình đi sâu về phong thủy với mặt bằng Dinh bố cục theo hình chữ CÁT – có nghĩa là tốt lành, may mắn. Toàn bộ mặt tiền của Dinh, gồm: mặt trước dinh thự, toàn bộ bao lơn tầng 2 và tầng 3 kết hợp với mái hiên lối vào chính, cùng với hai cột bọc gỗ phía dưới mái hiên, tạo thành chữ HƯNG mang ý nghĩa cầu chúc cho nước nhà được hưng thịnh muôn đời. Mặt bằng, mặt đứng có giải pháp bố cục theo chiết tự chữ Hán một cách thâm thúy, tạo nên nền tảng vững chắc tạo thế cho kiến trúc. Lầu thượng mang tên Tứ phương vô sự lâu hình chữ KHẨU có ý nghĩa đề cao sự giáo dục và tự do ngôn luận”.
Qua cách bố trí, có thể khẳng định kiến trúc sư Ngô Viết Thụ là một người am hiểu Hán học một cách thâm thúy, sâu sắc, biết vận dụng linh hoạt phong thủy vào một tác phẩm kiến trúc tuyệt tác như Dinh Độc Lập
Mặt bằng Dinh Độc Lập có bố cục theo hình chữ CÁT – có nghĩa là tốt lành, may mắn
Điều độc đáo về phong thủy ở Dinh Độc Lập là hình chữ KHẨU của Tứ phương vô sự lâu cùng với cột cờ chính giữa như một nét sổ dọc, tạo thành chữ TRUNG. Điều này được ông Mười lý giải: “Tứ phương vô sự lâu không dùng để tiếp tân hay giải trí mà chỉ dùng cho vị nguyên thủ quốc gia tĩnh tâm với mỗi chữ TRUNG. Các nét gạch ngang được tạo bởi: Mái hiên lầu Tứ phương vô sự lâu, bao lơn danh dự và mái hiên lối vào tiền sảnh, tạo thành chữ TAM rất đẹp mắt, theo như quan niệm dân chủ hữu tam: viết nhân, viết minh, viết võ. Chữ TAM được nối liền bằng nét sổ dọc tạo thành chủ chữ VƯƠNG và kỳ đài trên cùng tạo ra nét chấm trên chữ VƯƠNG, tạo thành chữ có ý nghĩa cho chủ quyền đất nước: chữ CHỦ”.
Như vậy, với công trình kiến trúc Dinh Độc Lập hiện đã được xếp hạng di tích quốc gia đặc biệt, có thể khẳng định kiến trúc sư Ngô Viết Thụ là một người am hiểu Hán học một cách thâm thúy, sâu sắc. Ông đã biết vận dụng linh hoạt, đảm bảo các yếu tố về phong thủy để tạo nên một tác phẩm kiến trúc độc đáo, tuyệt tác có một không hai nơi vùng đất phương Nam hào sảng và lộng gió, đã làm cho Dinh Độc Lập trở thành hồn cốt không thể thiếu trong không gian đô thị Sài Gòn – TP.HCM từ khi công trình này ra đời cho đến nay.
Link:
https://thanhnien.vn/van-hoa/nhung-he-lo-it-nguoi-biet-ve-chuyen-phong-thuy-o-dinh-doc-lap-1312729.html
Mặc dù kỳ công thiết kế, xây dựng và tuân thủ nhiều nguyên tắc về phong thủy nhưng chủ nhân của Dinh Độc lập không thể tồn tại được. Điều này đã được lịch sử chứng minh.
Công trình mới được khởi công ngày 1/7/1962. Trong thời gian xây dinh mới, gia đình ông Diệm chuyển sang sống tại Dinh Gia Long (nay là Bảo tàng TP HCM). Công trình đang dở dang thì ông Ngô Ðình Diệm bị phe đảo chính giết ngày 2/11/1963. Do vậy, ngày khánh thành dinh 31/10/1966, người chủ tọa buổi lễ là Nguyễn Văn Thiệu – Chủ tịch Uỷ ban lãnh đạo quốc gia. Như vậy tuy là người khởi xướng xây dựng Dinh Ðộc Lập nhưng ông Ngô Đình Diệm không được sống ở Dinh ngày nào, mà người có thời gian sống lâu nhất là Tổng thống Đệ nhị Việt Nam Cộng hòa Nguyễn Văn Thiệu (từ tháng 10/1967 đến 21/4/1975).
Dinh Độc Lập bị đánh bom 2 lần. Năm 1955, Thủ tướng Ngô Đình Diệm phế truất Quốc trưởng Bảo Đại và lên làm Tổng thống. Ngày 27/2/1962, phe đảo chính đã cử hai viên phi công quân đội Sài Gòn là Nguyễn Văn Cử và Phạm Phú Quốc lái 2 máy bay AD6 ném bom làm sập toàn bộ phần chính cánh trái của dinh. Ngày 8/4/1975, máy bay F-5E do phi công Nguyễn Thành Trung lái, xuất phát từ Biên Hòa, đã ném bom dinh gây hư hại không đáng kể. Một trái bom rơi cạnh sân trực thăng trên nóc dinh nhưng chỉ nổ phần đầu cắm xuống làm lún sạt một khoảng nhỏ. Như vậy, trong lịch sử Dinh Độc Lập bị đánh bom 2 lần.
Kiến trúc sư Ngô Viết Thụ sinh ngày 17 tháng 9 năm 1926, tại làng Lang Xá, xã Thủy Thanh, thị xã Hương Thủy, tỉnh Thừa Thiên-Huế. Ông lập gia đình với bà Võ Thị Cơ từ năm 1948, trong khi theo học dự bị kiến trúc tại trường Cao đẳng Kiến trúc tại Đà Lạt (tên cũ của Trường Đại học Kiến trúc Thành phố Hồ Chí Minh). Ông bà có tám người con, trong đó có một người con, TS. Ngô Viết Nam Sơn cũng là một kiến trúc sư và đô thị gia và hiện đang làm công tác tư vấn thiết kế và giảng dạy tại Việt Nam, Á Châu, và Bắc Mỹ. Ngoài thiết kế Dinh Độc Lập KTS Ngô Viết Thụ còn là tác giả của các công trình Chợ Đà Lạt, Trường Đại học Nông nghiệp Sài Gòn, Viện Đại học Huế, Trường Đại học Y khoa Sài Gòn, Viện Nguyên tử Đà Lạt (nay thuộc Viện Năng lượng Nguyên tử Việt Nam)…
Công trình Dinh độc lập được xây dựng trên diện tích 12 ha, bao gồm một dinh thự lớn với chiều rộng 80m, bên trong có phòng khách chứa 800 người, và một khuôn viên rộng với nhiều cây xanh và thảm cỏ, được giới hạn bởi 4 trục đường chính hiện nay là: Ðường Nam Kỳ Khởi Nghĩa ở phía Ðông Bắc (mặt chính của Dinh); Ðường Huyền Trân Công Chúa ở phía Tây Nam (mặt sau của Dinh); Ðường Nguyễn Thị Minh Khai ở phía Tây Bắc (phía bên trái Dinh) và Ðường Nguyễn Du ở phía Ðông Nam (phía bên phải Dinh). Dinh thự lớn có diện tích 4.500 m², diện tích sử dụng 20.000 m², gồm 3 tầng lầu, 2 gác lửng, 1 sân thượng, 1 tầng nền, 1 tầng hầm và một sân thượng dành riêng cho máy bay trực thăng. Hơn 100 căn phòng của Dinh được trang trí theo phong cách khác nhau tùy theo mục đích sử dụng bao gồm các phòng khánh tiết, phòng họp hội đồng nội các, phòng làm việc của Tổng Thống và của Phó Tổng Thống, phòng trình ủy nhiệm thư, phòng đại yến… chưa kể các phần khác như hồ sen bán nguyệt hai bên thềm đi vào chánh điện, bao lơn, hành lang.
