Vừa qua, hai trong số công ty sản xuất và kinh doanh chuối lớn nhất toàn cầu vừa tuyên bố sẽ bắt tay nhau để tạo ra một “đế chế” Chuối thống nhất sau nhiều năm cạnh tranh khốc liệt. Chuối của VN ở đâu trong con số 4,6 tỉ USD hàng năm của thị trường Chuối toàn cầu đang liên tục phát triển?
Lập “đế chế” Chuối để làm gì?
Hiện tại các công ty quản lý từ khâu trồng trọt đến phân phối Chuối lớn trên thế giới chỉ có thể kể tên vài công ty như Chiquita, Fyffes, Fresh Del Monte, Mack Multiples, Windwards Bananas… thống thị trường châu Âu và châu Mỹ. Theo một báo cáo của LHQ, riêng 3 công ty Chiquita, Fyffes và Fresh Del Monte đã nắm giữ 80% thị phần Chuối toàn cầu.
Mới đây, Chiquiya và Fyffes vừa gửi thông cáo đến truyền thông để khẳng định sự bắt tay thân thiết trong sản xuất và phân phối Chuối. Sự kết hợp này, theo Huffington Post sẽ tạo nên một “đế chế” Chuối trong tương lai thống lĩnh toàn cầu. Con số dự đoán của “đế chế” Chuối sẽ nhảy vọt lên 4,6 tỉ USD hàng năm.
Tại sao sự kết hợp này lại làm cho cả giới kinh doanh lương nông trên thế giới phải giật mình? Bởi vì nếu xét trên quá trình vận động và phát triển của Chiquita, mọi người sẽ phải dè chừng. United Fruit, tiền thân của Chiquita, đóng một vai trò quan trọng trong việc đẩy nhanh việc củng cố ngành công nghiệp Chuối bằng cách “thôn tính” đất và “đổ quân” xây dựng những trang trại bao tiêu chuyên trồng trọt đến vận chuyển Chuối. Mặc dù trên quê hương của mình, tại châu Mỹ La Tinh, United Fruit (sau này là Chiquita) được xem như một dạng “vòi bạch tuộc” nhưng kết quả và thành công là sự thống lĩnh 50% thị trường Chuối tại Mỹ.
Thế nhưng, sự kết hợp lần này của hai công ty Chuối lớn nhất nhì thế giới không phải để đi thu gom đất làm trang trại hay thống lĩnh các thị trường phương xa mà nhằm kiểm soát giá Chuối.
Từ năm 2005 đến năm 2010, giá chuối nhập khẩu vào EU giảm 1,5%/năm xuống còn 5,64 euro/kg vào năm 2010. Giá chuối nhập khẩu tại Anh thấp hơn so với giá trung bình của EU (6,32 euro/kg). Mức giảm tương đương với mức giảm trung bình của khu vực. Đối với các nước đang phát triển, mức giá năm 2010 là 5,6 euro/kg và tăng trung bình 5%/năm từ năm 2005.
Từ năm 2010 đến nay, nhu cầu Chuối toàn cầu luôn tăng cao nhưng giá trị Chuối luôn bị kìm hãm nên lợi nhuận ròng của các đại gia Chuối không cao. Với sự kết hợp của 2 công ty Chuối lớn nhất thế giới, người tiêu dùng sẽ phải đối mặt với sự liên kết tăng giá. Đây là một hình thức mà giới phân phối hàng hóa và bán lẻ luôn lo lắng trước những đại công ty làm chủ hoặc độc quyền cả chuỗi sản xuất, phân phối và định đoạt luôn giá cả trên thị trường. Lúc đó, giá chỉ có tăng lên mà không giảm xuống!
Chuối Việt Nam không đủ để xuất khẩu
Việt Nam có khí hậu nhiệt đới nên rất thích hợp trồng Chuối và có nhiều giống Chuối được trồng nên khắp đất nước. Có thể kể hàng loạt giống Chuối như nhóm chuối tiêu (gồm tiêu lùn, tiêu nhỏ, tiêu cao), nhóm Chuối tây (chối sứ, chuối xiêm), Chuối bom, Chuối ngự, Chuối ngốp, Chuối lá, Chuối hột… và gần đây vụt sáng với Chuối Laba (Đà Lạt) đạt giá trị xuất khẩu cao.
Mặc dù Chuối VN đa dạng về chủng loại và mùi vị nhưng rất khó đạt được tiêu chuẩn để nằm trong danh sách các nước cung cấp hàng cho “đế chế” Chuối. Cách đây vài năm, nông dân VN bắt đầu trồng Chuối theo quy chuẩn VietGAP. Tỉnh Kiên Giang dẫn đầu thí điểm mô hình trồng Chuối chất lượng cao đầu tiên ở vùng ĐBSCL trên diện tích 10ha. Kết quả đã cho ra sản phẩm Chuối đạt chuẩn VietGAP và đủ cung cấp ngay 20 tấn/ngày vào thời điểm giữa năm 2012.
Sau sự thành công của Chuối VietGAP ở Kiên Giang, Chuối Laba (Đà Lạt) cũng bắt đầu gia nhập và dòng chảy xuất khẩu. Chuối Laba nhanh chóng có được chỗ đứng do trái to, dài đều khoảng 20cm, sau khi đóng gói và bảo quản theo quy trình có thể giữ trái chuối có vỏ xanh tươi khoảng 2 tháng. Mới đây, chuối Laba Đà Lạt đã xuất 500 tấn vào thị trường Úc, đặt chân đến một trong những thị trường tiêu thụ Chuối bền vững toàn cầu.
Cuối năm 2013 và đầu năm 2014, giá trị Chuối VN xuất khẩu bất ngờ tăng mạnh sức hút vào thị trường Trung Quốc, Singapore, Hàn Quốc và nhiều nước Đông Âu. Thậm chí, giá Chuối thu mua tại vườn tăng hơn 20% mà vẫn không đủ hàng để xuất khẩu.
Hiện tại thị trường Chuối tại Trung Quốc thu mua hơn 20-30 tấn/ngày, Nhật Bản cần khoảng 15-20 tấn/ngày và VN chưa thể đáp ứng đủ nhu cầu. Trong sự biến động và tranh chấp trên biển Đông, gần đây Trung Quốc đã có vài biện pháp bị lên án là trả đũa khi từ chối các lô hàng đến từ Philippines, trong đó có nhiều lô hàng Chuối. Thậm chí, theo Stephen Antig – chủ tịch Hiệp hội các nhà trồng trọt và xuất khẩu chuối Philippine – căng thẳng giữa Trung Quốc và Philippine qua bãi đá ngầm Scarborough mà có thể tăng thêm lệ phí cho ngành công nghiệp Chuối.
Trước mắt, VN phải nhanh chóng đáp ứng được nhu cầu Chuối rất cao từ các nước châu Á cũng đủ mệt mỏi rồi. Chỉ cần cung cấp đủ số lượng trong khu vực cũng giúp VN mở được cánh cửa bước vào công nghiệp Chuối của thế giới. Sau đó, thõa mộng bước vào “đế chế” Chuối chiếm 80% thị phần toàn cầu vẫn còn kịp vì nhu cầu Chuối chưa bao giờ giảm đột ngột dù suy thoái kinh tế.
Nguồn: Thanh Chung – Congluan.vn